این مقاله به اختلال بدریخت انگاری بدن (BDD) و اشتغال ذهنی با چاقی، زیبایی یا جراحی‌های زیبایی می‌پردازد.
تاحالا شما در این موارد درگیری ذهنی یا اشتغال ذهنی داشته‌اید یا نه؟
به سوالات زیر پاسخ بدید:
بر روی این لینک کلیک بفرمایید تا به فرم آنلاین هدایت شوید
اگر به سوالات بالا نظر مثبت دادید و تا حالا تجربه‌اش را داشته‌اید، اینجا پای یک موضوع جدی در روانشناسی وسط است: اختلال بدریخت انگاری بدن یا BDD
اختلال بدریخت‌انگاری بدن (Body Dysmorphic Disorder) چیست؟
BDD یک اختلال روانی است که در آن فرد به صورت مداوم و افراطی درگیر یک یا چند ویژگی ظاهری خود می‌شود که یا وجود ندارد یا برای دیگران قابل توجه نیست.
این افکار به‌قدری فراگیر می‌شوند که به کاهش عملکرد تحصیلی، شغلی، اجتماعی و حتی اقدام به جراحی‌های غیرضروری منجر می‌شود.
نشانه‌هایی که باید جدی گرفته شوند:
- ساعت‌ها وقت‌گذرانی جلوی آینه یا پرهیز کامل از آن
- اطمینان‌جویی مداوم از دیگران: «بینیم بده؟ صورتم چاقه؟»
- مقایسه‌ی وسواس‌گونه ظاهر خود با دیگران در فضای مجازی
- پرهیز از عکس گرفتن، حضور در مهمانی، مدرسه یا روابط عاطفی
- تصمیم‌گیری برای جراحی زیبایی‌های پیاپی و نارضایتی بعدی
- اضطراب، افسردگی و حتی افکار خودکشی در نوجوانان
آیا این فقط «اعتمادبه‌نفس پایین» است؟
خیر. در BDD مشکل فراتر از عزت‌نفس است. مغز فرد به‌طور تحریف شده ظاهر او را پردازش می‌کند.
یعنی آن‌چه شما از او می‌بینید، با آن‌چه او واقعاً در ذهن دارد کاملاً فرق می‌کند.
فضای مجازی و فیلترهای زیبایی؛ قاتل تصویر ذهنی سالم
امروزه نوجوانان در معرض بمباران تصویری چهره‌های فیلتر شده، زاویه‌دار و بدن‌های اصطلاحاً «ایده‌آل» هستند.
این تصاویر غیرواقعی باعث می‌شود حتی افراد نرمال، دچار تصور بدنی منفی شوند.
وقتی الگویی غلط جا می‌افتد، نوجوان سعی می‌کند خود را با آن تطبیق دهد؛ حتی اگر با جراحی‌های متعدد یا رژیم‌های خطرناک باشد.
ریشه‌های روان‌شناختی خودزشت‌انگاری چیست؟
- تجربه‌ی آزار کلامی یا تمسخر در دوران کودکی
- والدین کمال‌گرا یا سخت‌گیر نسبت به ظاهر کودک
- تجربه‌ی طرد اجتماعی یا شکست‌های عاطفی
- کمال‌گرایی، اضطراب اجتماعی یا افسردگی پنهان
- مقایسه‌ی خود با دیگران، به‌ویژه در فضای مجازی
در نوجوانان چه باید کرد؟
اختلال بدریخت‌انگاری ممکن است در سنین ۱۲ تا ۲۰ سالگی بروز کند. اگر زود تشخیص داده شود، قابل درمان است.
والدین باید:
- از سرزنش، شوخی یا طعنه درباره ظاهر کودک بپرهیزند
- نشانه‌های وسواس آینه، گریه مخفیانه، پرهیز از اجتماع را جدی بگیرند
- به جای اجبار به تغییر ظاهر، او را به مراجعه به روان‌شناس تشویق کنند
- خود نیز در جلسات روان‌درمانی شرکت کنند تا حمایت مؤثر یاد بگیرند
راهکارهای درمانی برای BDD
1. درمان شناختی ـ رفتاری (CBT-BDD):
پایه‌ای‌ترین روش درمان این اختلال.
- افکار تحریف‌شده درباره ظاهر شناسایی و اصلاح می‌شود
- تمرین‌هایی برای کاهش زمان آینه‌نگری، مقایسه و اجتناب اجرا می‌شود
- احساس شرم و اضطراب درباره ظاهر مدیریت می‌شود
- عزت‌نفس کلی و تصور ذهنی از خود بهبود پیدا می‌کند
2. درمان‌های به روز
- نوروفیدبک و tDCS
- تمرین ذهن‌آگاهی (Mindfulness) برای آرام‌سازی ذهن و رهایی از خودتحقیری
- درمان خانواده‌محور برای نوجوانانی که فشار زیادی از جانب والدین تجربه می‌کنند
3. درمان دارویی:
در موارد شدید یا هم‌زمانی با افسردگی، وسواس یا اضطراب ممکن است داروهای SSRI توسط روان‌پزشک تجویز شود.
چرا مراجعه به روان‌شناس مهم‌تر از جراح زیبایی است؟
بیشتر افرادی که با BDD جراحی انجام می‌دهند، پس از عمل هم ناراضی‌اند و به سراغ جراحی‌های بعدی می‌روند.
در حالی که مشکل اصلی، تصویر ذهنی آن‌هاست، نه ظاهر واقعی‌شان.
درمان روان‌شناختی، ماندگار، ریشه‌ای و مؤثر است. زیبایی واقعی از درون ذهن می‌آید، نه با تیغ جراحی
در کلینیک روانشناسی مروارید ذهن، ما در کنار شما هستیم با:
ارزیابی تخصصی BDD و وسواس ظاهر در نوجوانان و بزرگسالان
درمان تخصصی با رویکرد CBT و ابزارهای نوین روانشناسی
مشاوره برای والدین نگران نوجوان خود
همکاری بین روان‌شناس، روان‌پزشک و نوروتراپیست برای درمان یکپارچه و تلفیقی
محقق: زهرا انتظاری
استاد راهنما: سعید خاطب
دیدگاه خود را بنویسید