اختلال پانیک یا حمله وحشت زدگی (Panic Disorder)
حمله‌ای ناگهانی از ترس شدید
۱. علائم اختلال پانیک
اختلال پانیک با حملات ناگهانی و شدید اضطراب همراه است که معمولاً بدون هشدار و در موقعیت‌هایی که ظاهراً بی‌خطر هستند رخ می‌دهد. این حملات اغلب با ترس از مرگ، دیوانه‌شدن یا از دست دادن کنترل همراهند.
علائم شایع شامل:
تپش قلب یا ضربان تند
تعریق شدید
لرزش یا احساس لرز
احساس خفگی یا تنگی نفس
درد یا ناراحتی در قفسه سینه
سرگیجه، سبکی سر یا حالت ضعف
احساس غیرواقعی بودن یا جدا شدن از بدن
ترس از مرگ یا از دست دادن کنترل
بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن
لرز یا گرگرفتگی
حملات پانیک معمولاً بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشند، ولی تأثیر روانی آن‌ها ممکن است ساعت‌ها یا روزها باقی بماند.
۲. نشانه‌شناسی در فرهنگ ایرانی
در جامعه ایرانی، حملات پانیک اغلب با مشکلات قلبی یا بدنی اشتباه گرفته می‌شوند. بسیاری از افراد بارها به اورژانس یا متخصص قلب مراجعه می‌کنند چون احساس می‌کنند سکته کرده‌اند، درحالی‌که منشأ اصلی اضطراب است. همچنین برخی ممکن است این تجربه‌ها را به مسائل ماورایی یا چشم‌زخم نسبت دهند. متأسفانه ترس از انگ خوردن باعث می‌شود افراد کمتر به روانشناس مراجعه کنند.
۳. چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟
اگر حملات پانیک به‌طور مکرر اتفاق می‌افتند، یا اگر ترس از وقوع مجدد حمله باعث پرهیز از موقعیت‌ها یا فعالیت‌ها شده، حتماً باید از متخصص کمک گرفت. همچنین اگر حملات باعث اختلال در عملکرد شغلی، خانوادگی یا اجتماعی شده‌اند، مداخله درمانی ضروری است.
۴. روش‌های درمان اختلال پانیک
روان‌درمانی:
رفتاردرمانی شناختی (CBT): مؤثرترین روش درمان اختلال پانیک که کمک می‌کند افکار فاجعه‌ساز شناسایی و اصلاح شوند. همچنین تکنیک‌های مواجهه تدریجی و آرام‌سازی آموزش داده می‌شوند.
درمان‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی (Mindfulness): برای کاهش حساسیت بدن به نشانه‌های اضطرابی.
ACT: کمک به پذیرش احساسات و تجربه‌ها بدون اجتناب از آن‌ها.
درمان‌های نوین روانشناسی:
نوروفیدبک: بازآموزی امواج مغزی برای کاهش واکنش‌پذیری سیستم عصبی.
tDCS: تحریک الکتریکی ضعیف نواحی خاص مغز برای کاهش شدت حملات.
واقعیت مجازی (VR Therapy): برای مواجهه کنترل‌شده با موقعیت‌هایی که فرد از آن‌ها اجتناب می‌کند.
دارودرمانی:
در موارد متوسط تا شدید، روانپزشک ممکن است داروهایی را برای کنترل و کاهش دفعات یا شدت حملات پانیک تجویز کند. دارودرمانی معمولاً در کنار روان‌درمانی اثربخشی بیشتری دارد.