اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder)
تعریف اختلال شخصیت خودشیفته
اختلال شخصیت خودشیفته به الگوی پایدار از بزرگ‌نمایی خود، نیاز مفرط به تحسین دیگران و فقدان همدلی نسبت به دیگران گفته می‌شود. افراد مبتلا معمولاً خود را برتر از دیگران می‌دانند و انتظار دارند تحسین و توجه ویژه دریافت کنند.
علائم اختلال شخصیت خودشیفته
احساس برتری و اهمیت بیش از حد به خود
خیال‌پردازی درباره موفقیت‌های بزرگ، قدرت، زیبایی یا عشق ایده‌آل
نیاز مداوم به تحسین و تأیید دیگران
فقدان همدلی و درک احساسات دیگران
سوءاستفاده از دیگران برای رسیدن به اهداف شخصی
حسادت نسبت به دیگران یا باور به اینکه دیگران به او حسادت می‌کنند
رفتارهای مغرورانه و خودمحورانه
دشواری در پذیرش انتقاد و واکنش‌های تند به آن
نشانه‌شناسی در فرهنگ ایرانی
در فرهنگ ایرانی، ویژگی‌های خودشیفتگی ممکن است به‌اشتباه به‌عنوان «اعتمادبه‌نفس بالا» یا «آدم باوقار و موفق» دیده شوند.
افراد با این اختلال ممکن است در ظاهر بسیار جذاب و کاریزماتیک به نظر برسند، اما روابط عمیق و پایدار با دیگران ندارند.
گاهی رفتارهای خودشیفته با فرهنگ رقابتی و فشارهای اجتماعی برای موفقیت، تشدید می‌شود و باعث می‌شود فرد به‌جای درک متقابل، برتری‌جویی کند.
چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کرد؟
اگر رفتارها و ویژگی‌های زیر باعث مشکلات جدی در روابط فردی، کاری و اجتماعی شده یا منجر به تنهایی، افسردگی، اضطراب یا خشونت شده‌اند، مراجعه به روانشناس ضروری است:
ناتوانی در حفظ روابط پایدار
مشکلات مکرر در محیط کار به دلیل رفتارهای خودمحورانه
احساس بی‌ارزشی شدید پس از انتقاد یا شکست
بروز خشم و پرخاشگری به دلیل نقض انتظارات
روش‌های درمان اختلال شخصیت خودشیفته
روان‌درمانی تخصصی
درمان شناختی-رفتاری (CBT) برای شناسایی و اصلاح باورهای نادرست درباره خود و دیگران
درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی (Mindfulness) برای افزایش آگاهی از احساسات و کاهش خودمحوری
درمان مبتنی بر همدلی و مهارت‌های ارتباطی برای بهبود روابط بین‌فردی
درمان روان‌پویشی برای بررسی ریشه‌های عمیق‌تر رفتارهای خودشیفته
درمان دارویی
اگر اختلالات همزمانی مثل افسردگی یا اضطراب وجود⁸ داشته باشد، ممکن است روانپزشک با تجویز دارو به بهبود علائم کمک کند .
جمع‌بندی
اختلال شخصیت خودشیفته، فراتر از صرف اعتمادبه‌نفس است و می‌تواند باعث آسیب‌های جدی به روابط و زندگی فرد شود. با کمک درمان‌های تخصصی و همراهی روانشناس، افراد مبتلا می‌توانند یاد بگیرند چگونه ارتباطات سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تری بسازند و کیفیت زندگی‌شان را بهبود دهند.