اختلال شخصیت مرزی

اختلال شخصیت مرزی (BPD)

تعریف اختلال شخصیت مرزی

اختلال شخصیت مرزی با بی‌ثباتی در هیجان‌ها، تصویر از خود، روابط بین‌فردی و رفتارها شناخته می‌شود. افراد دچار این اختلال اغلب دچار احساس پوچی، ترس شدید از رها شدن و واکنش‌های هیجانی شدید و ناگهانی هستند.

علائم اختلال شخصیت مرزی
روابط ناپایدار و شدید با دیگران، همراه با نوسانات بین ایده‌آل‌سازی و تحقیر
ترس شدید و ناسازگارانه از طرد شدن یا تنها ماندن
نوسانات خلقی شدید و واکنش‌های هیجانی شدید
احساس پوچی مزمن
بی‌ثباتی در تصویر ذهنی از خود (گاهی احساس بی‌ارزشی شدید، گاهی احساس خاص بودن)
رفتارهای تکانشی (مثل ولخرجی، پرخوری، روابط جنسی پرخطر، یا مصرف مواد)
اقدام به خودآزاری یا خودکشی
دشواری در کنترل خشم
تجربه‌های گذرا و پارانوئیدگونه یا احساس جداافتادگی از واقعیت در موقعیت‌های استرس‌زا

نشانه‌شناسی در فرهنگ ایرانی

در ایران، افراد مبتلا به BPD ممکن است با برچسب‌هایی مثل «احساساتی»، «بی‌ثبات»، یا «زیاده‌خواه» شناخته شوند.
رفتارهای شدید عاطفی یا کنترل‌نشده گاهی به‌جای یک اختلال، به‌عنوان مشکل شخصیتی یا اخلاقی تلقی می‌شوند.
ترس از طرد شدن ممکن است در روابط عاطفی، خانوادگی یا حتی کاری به‌شکل وابستگی افراطی یا واکنش‌های خشمگینانه بروز کند که دیگران را گیج و خسته می‌کند.

چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کرد؟

اگر فرد دچار نوسانات شدید عاطفی، روابط پرتنش، احساس پوچی، افکار خودآزاری یا اقدام به صدمه زدن به خود باشد، مراجعه فوری به روانشناس ضروری است.
همچنین اگر اطرافیان احساس فرسودگی یا آسیب در رابطه با این افراد دارند، درمان فرد مبتلا بسیار اهمیت دارد.

روش‌های درمان اختلال شخصیت مرزی

درمان‌های روانشناختی نوین و تخصصی

درمان دیالکتیکی-رفتاری (DBT): رویکرد اصلی و بسیار مؤثر برای اختلال مرزی. ترکیبی از پذیرش و تغییر با تمرکز بر مهارت‌آموزی در ۴ حوزه: تنظیم هیجانی، تحمل پریشانی، ذهن‌آگاهی، و مهارت‌های بین‌فردی.
درمان مبتنی بر طرحواره (Schema Therapy): برای شناخت و اصلاح الگوهای ناکارآمد شکل‌گرفته در کودکی.
درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی (Mindfulness-Based Therapy): برای افزایش کنترل بر واکنش‌های هیجانی
درمان‌های حمایتی و بین‌فردی: برای تثبیت روابط و افزایش امنیت در دلبستگی

روش دارو درمانی

در مواردی که اضطراب، افسردگی، یا نوسانات شدید خلق وجود دارد، دارودرمانی زیر نظر روانپزشک می‌تواند مکمل مؤثری برای روان‌درمانی باشد.

جمع‌بندی

اختلال شخصیت مرزی، اگرچه چالش‌برانگیز است، اما با درمان‌های نوین و حمایت حرفه‌ای می‌توان به بهبود قابل‌توجهی در کیفیت زندگی، روابط و احساس هویت فرد دست یافت. پذیرش، همدلی و استمرار درمان، کلید مسیر بهبودی این افراد است.