اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic Personality Disorder)
تعریف اختلال شخصیت نمایشی
این اختلال با نیاز شدید به جلب توجه، رفتارهای نمایشی و اغواگرانه، و تغییرات سریع هیجانی شناخته می‌شود. افراد دارای این اختلال معمولاً در مرکز توجه بودن را ضروری می‌دانند و اگر توجهی دریافت نکنند، احساس ناراحتی و بی‌ارزشی می‌کنند.
علائم اختلال شخصیت نمایشی
ناراحتی شدید در صورت نادیده گرفته شدن
رفتار اغواگرانه یا تحریک‌آمیز نامتناسب در روابط اجتماعی
ابراز هیجانات سطحی و زودگذر
استفاده افراطی از ظاهر فیزیکی برای جلب توجه
سبک گفتار تأثیرگذار ولی فاقد جزئیات
تغییر سریع هیجانات و خلق
نمایش اغراق‌آمیز احساسات (گریه، خنده، عصبانیت)
تلقی روابط به‌عنوان صمیمی‌تر از آنچه هستند
نشانه‌شناسی در فرهنگ ایرانی
در فرهنگ ایرانی، ممکن است رفتارهای نمایشی به‌ویژه در زنان، به‌اشتباه به‌عنوان «زنانگی»، «شاد بودن» یا «اجتماعی بودن» تعبیر شود. این سوءتفاهم می‌تواند تشخیص را به تعویق بیندازد.
در عین حال، با توجه به محدودیت‌های فرهنگی درباره بیان احساسات، فرد ممکن است به شکل افراطی‌تری آن را بروز دهد تا در میان دیگران دیده شود و احساس تایید بگیرد.
چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کرد؟
اگر این ویژگی‌ها باعث آسیب در روابط اجتماعی، خانوادگی یا شغلی شده‌اند یا فرد به‌دلیل نادیده گرفته شدن دچار ناراحتی شدید، اضطراب یا افسردگی می‌شود، مراجعه به روانشناس توصیه می‌شود.
همچنین اگر فرد دچار روابط پرتنش یا ناپایدار، یا وابستگی مفرط به تأیید دیگران است، درمان ضروری می‌شود.
روش‌های درمان اختلال شخصیت نمایشی
روان‌درمانی تخصصی
درمان شناختی-رفتاری (CBT) برای شناسایی الگوهای فکری خودآیند مانند «من فقط وقتی باارزشم که توجه بگیرم»
آموزش مهارت‌های هیجانی برای تنظیم هیجان و پرهیز از واکنش‌های افراطی
درمان روان‌پویشی برای بررسی تجربیات کودکی و نیازهای برآورده‌نشده
درمان بین‌فردی برای بهبود مهارت‌های ارتباطی و شکل‌دهی روابط سالم
درمان دارویی
در صورت وجود علائم همراه مانند اضطراب یا افسردگی، روش دارودرمانی زیر نظر روانپزشک می‌تواند به کاهش نشانه‌ها کمک کند.
جمع‌بندی
اختلال شخصیت نمایشی فراتر از صرفاً اجتماعی یا پرانرژی بودن است. این الگوی رفتاری می‌تواند مانع شکل‌گیری روابط سالم شود و آسیب روانی به فرد وارد کند. مداخله‌ی روانشناس می‌تواند به فرد کمک کند عزت‌نفس خود را مستقل از تأیید دیگران بسازد و هیجانات خود را به‌طور سالم‌تری تنظیم کند.